Informacje ogólne
Podejmowanie pracy przez cudzoziemców odbywa się na zasadach obowiązujących w Polsce oraz wynikających z umów międzynarodowych.
Podstawowe regulacje, dotyczące wykonywania przez cudzoziemców pracy na terytorium Polski, zawiera ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, która przewiduje następujące formy wykonywania pracy przez cudzoziemców:
| Zatrudnienie |
tj. wykonywanie pracy na podstawie:
|
|
Wykonywanie innej pracy zarobkowej |
tj. wykonywanie pracy lub świadczenie usług na mocy umów cywilno-prawnych, uregulowanych w Kodeksie cywilnym (KC), np. umowa zlecenia, o dzieło, agencyjna. |
|
Pełnienie funkcji w zarządach osób prawnych |
które uzyskały wpis do rejestru przedsiębiorców na podstawie przepisów o KRS lub są spółkami w organizacji, tj. na podstawie np. kontraktu menedżerskiego |
Czym jest stosunek pracy?
Najistotniejszą, z punktu widzenia cudzoziemca, podstawą powstania stosunku pracy jest umowa o pracę, regulowana przez Kodeks Pracy (KP) i przepisy szczegółowe.
Podstawą nawiązania stosunku pracy może być również spółdzielcza umowa o pracę, regulowana przez ustawę Prawo Spółdzielcze, zawierana pomiędzy spółdzielnią pracy a pracownikiem jako jej członkiem. Istnieją ponadto pozaumowne podstawy, tj. mianowanie, powołanie albo wybór. Stosunek pracy nawiązywany jest w ten sposób wyłącznie wtedy, gdy przewidują to przepisy szczególne i dotyczy zwłaszcza pracowników państwowych, np. prokuratorów, sędziów; pracowników służby państwowej, np. w wojsku; członków zarządu jednostek samorządu terytorialnego.
Czym są umowy cywilno-prawne?
Zatrudnienie na podstawie umów cywilno-prawnych bywa preferowane przez pracodawców z uwagi na redukcję kosztów pracowniczych i zwolnienie pracodawcy z wielu uciążliwych formalności.
Pracodawca, zatrudniający na podstawie umów cywilno-prawnych, nie musi przestrzegać zdecydowanej większości obowiązków wynikających z Kodeksu Pracy. Odpowiednie stosowanie przepisów KP odnosi się w zasadzie tylko do spraw związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa i higieny pracy, i to w zakresie ustalonym przez pracodawcę. Także pracownicy nie są związani Kodeksem Pracy przy wyborze tego rodzaju umowy.
W umowach cywilno-prawnych strony zazwyczaj regulują krótszy okres wypowiedzenia, niż przysługiwałoby to osobie zatrudnionej na umowie o pracę, lub nie przewidują w ogóle przypadków, w których możliwe będzie ich rozwiązanie. Nie muszą tego czynić, bowiem przepisy KC przewidują kilka sytuacji uprawniających do wykonania takiego kroku. Istnieje również możliwość rozwiązania umowy bez podania przyczyny zakończenia pracy.
Osoba wykonująca pracę na podstawie umowy cywilno-prawnej może dochodzić swoich praw przed sądem rozpoznającym sprawy z zakresu prawa cywilnego, a nie – jak w przypadku umowy o pracę – przed sądem pracy (z wyjątkiem powództwa o ustalenie istnienia stosunku pracy). W tych wypadkach dochodzenie praw bywa bardziej skomplikowane i wiąże się z koniecznością poniesienia przez powoda kosztów procesu, o ile nie zostanie on na swój wniosek zwolniony z ich ponoszenia. Kontrola pracy wykonywanej na podstawie umów cywilno-prawnych nie leży także w kompetencji Państwowej Inspekcji Pracy.