W jakich sytuacjach może dojść do utraty legalnego pobytu?

Brak możliwości pozytywnego zakończenia postępowania o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy

Przed zakończeniem okresu legalnego pobytu, w szczególności w przypadku, gdy cudzoziemiec planuje dalszy pobyt na terytorium RP i zamierza składać wniosek o zezwolenie na pobyt czasowy, należy upewnić się, że zostały spełnione wszystkie ustawowe warunki, gwarantujące pozyskanie zezwolenia na pobyt czasowy.

Przede wszystkim upewnij się, że Twój status pobytowy umożliwia Ci złożenie wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy.

Pamiętaj, że cudzoziemcowi odmawia się wszczęcia postępowania w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy, gdy:

• udzielono mu zezwolenia na pobyt stały lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE (art. 99 ust. 1 pkt 1),
• przebywa na terytorium RP na podstawie wizy Schengen, upoważniającej tylko do wjazdu na to terytorium wydanej w celu, o którym mowa w art. 60 ust. 1 pkt 23 (cel wydania „21” – gdy wiza jest wydawana w celu przyjazdu ze względów humanitarnych, z uwagi na interes państwa lub zobowiązania międzynarodowe) (art. 99 ust. 1 pkt 2),
• przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy, udzielonego w przypadkach, o których mowa w art. 181 ust. 1 (zezwolenie na pobyt czasowy ze względu na okoliczności wymagające krótkotrwałego pobytu – do 3 miesięcy) (art. 99 ust. 1 pkt 3),
• udzielono mu zgody na pobyt tolerowany, zgody na pobyt ze względów humanitarnych, azylu, ochrony uzupełniającej lub ochrony czasowej lub nadano mu status uchodźcy w RP (art. 99 ust. 1 pkt 4),
• ubiega się o nadanie statusu uchodźcy lub o udzielenie azylu (art. 99 ust. 1 pkt 5),
• jest zatrzymany, umieszczony w strzeżonym ośrodku lub w areszcie dla cudzoziemców, lub stosuje się wobec niego środek zapobiegawczy w postaci zakazu opuszczania kraju (art. 99 ust. 1 pkt 6),
• odbywa karę pozbawienia wolności lub jest tymczasowo aresztowany (art. 99 ust. 1 pkt 7),
• został zobowiązany do powrotu i nie upłynął jeszcze termin dobrowolnego powrotu, określony w decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu, a także w przypadku przedłużenia tego terminu (art. 99 ust. 1 pkt 8),
• jest obowiązany opuścić terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w przypadkach, o których mowa w art. 299 ust. 6 (art. 99 ust. 1 pkt 9),
• przebywa poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Uwaga! Przepisu nie stosuje się w przypadku wniosku o udzielenie cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy w celu połączenia z rodziną) (art. 99 ust. 1 pkt 10),
• przy składaniu wniosku o udzielenie mu zezwolenia na pobyt czasowy nie złożył odcisków linii papilarnych w celu wydania karty pobytu, choć był do tego obowiązany (art. 99 ust. 1 pkt 3).

Poza statusem pobytowym należy spełnić szereg dalszych przesłanek, bowiem każda z nich może stanowić o odmowie wydania zezwolenia, mimo że wniosek został złożony. Udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy odmawia się cudzoziemcowi, gdy:

• nie spełnia on wymogów udzielenia mu zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na deklarowany cel pobytu lub okoliczności, które są podstawą ubiegania się o to zezwolenie, nie uzasadniają jego pobytu na terytorium RP przez okres dłuższy niż 3 miesiące (art. 100 ust. 1 pkt 1)
• obowiązuje wpis danych cudzoziemca do wykazu cudzoziemców, których pobyt jest na terytorium RP niepożądany (art. 100 ust. 1 pkt 2)
• jego dane znajdują się w Systemie Informacyjnym Schengen do celów odmowy wjazdu (art. 100 ust. 1 pkt 3)
• wymagają tego względy obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego (art. 100 ust. 1 pkt 4)

W postępowaniu w sprawie udzielenia mu zezwolenia na pobyt czasowy: 

a) złożył on wniosek zawierający nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje lub dołączył do niego dokumenty zawierające takie dane lub informacje (art. 100 ust. 1 pkt 5 lit. a)

b) zeznał on nieprawdę lub zataił prawdę, albo podrobił lub przerobił dokument w celu użycia go jako autentycznego, lub takiego dokumentu używał jako autentycznego (art. 100 ust. 1 pkt 5 lit. b)

• zalega z uiszczeniem podatków, z wyjątkiem przypadków, gdy uzyskał przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie, rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu (art. 100 ust. 1 pkt 6)
• nie zwrócił kosztów związanych z wydaniem i wykonaniem decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu, które zostały pokryte z budżetu państwa (art. 100 ust. 1 pkt 7)
• podlegając obowiązkowi leczenia (na podstawie art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi – obowiązkowemu leczeniu podlegają osoby chore na gruźlicę płuc, kiłę oraz rzeżączkę), nie wyraża zgody na to leczenie (art. 100 ust. 1 pkt 8)
• złożył wniosek podczas nielegalnego pobytu na terytorium RP lub przebywa na tym terytorium nielegalnie (art. 100 ust. 1 pkt 9). Uwaga! Nie dotyczy zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na okoliczności wymagające krótkotrwałego pobytu – do 3 miesięcy (art. 181 ust. 1).

Ponadto cudzoziemcowi można odmówić udzielenia kolejnego zezwolenia na pobyt czasowy w przypadku niewykonania obowiązku zawiadomienia wojewody, który udzielił zezwolenia w terminie 15 dni roboczych o ustaniu przyczyny udzielenia zezwolenia (zgodnie z art. 113), jeżeli wniosek o udzielenie kolejnego zezwolenia na pobyt czasowy złożył przed upływem roku od upływu okresu ważności poprzedniego zezwolenia.

Zgodnie z obowiązującą ustawą cudzoziemiec może złożyć wniosek o udzielenie mu zezwolenia na pobyt czasowy osobiście, nie później niż w ostatnim dniu jego legalnego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 105 ust. 1). Jednak jeżeli wniosek nie został złożony przez cudzoziemca osobiście, wojewoda wzywa go do osobistego stawiennictwa w terminie 7 dni pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpoznania (art. 105 ust. 2). Obowiązek osobistego stawiennictwa oraz oddania odcisków linii papilarnych dotyczy wszystkich osób powyżej 6 roku życia.

Uwaga!  
Nie należy zostawiać składania wniosku na ostatnią chwilę. Warto zebrać komplet dokumentów niezbędnych do złożenia wniosku z odpowiednim wyprzedzeniem, a także pozyskać niezbędne dokumenty od wszystkich instytucji (np. Urzędu Stanu Cywilnego, banku, uczelni, zakładu pracy).

Cofnięcie lub unieważnienie dokumentu

Mimo że cudzoziemiec uzyskał dokument, na podstawie którego jest uprawniony do wjazdu oraz pobytu na terytorium RP, może stracić to prawo. Dotyczy to wszystkich dokumentów, które upoważniają do wjazdu oraz pobytu na terytorium RP, za wyjątkiem pobytu w ruchu bezwizowym.

Wizal	Sytuacja oraz podstawa prawna
Cofa się	Wizę krajową cofa się z urzędu, jeżeli okoliczności uzasadniające odmowę wydania wizy krajowej powstały po jej wydaniu, a mianowicie: obowiązuje wpis danych cudzoziemca do wykazu cudzoziemców, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany (art. 65 ust. 1 pkt 1), cudzoziemiec nie posiada wystarczających środków finansowych na czas trwania planowanego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz na podróż powrotną do państwa pochodzenia lub zamieszkania, albo na tranzyt do państwa trzeciego, które udzieli pozwolenia na wjazd, lub możliwości uzyskania takich środków zgodnie z prawem (art. 65 ust. 1 pkt 3), cudzoziemiec nie posiada ubezpieczenia zdrowotnego lub medycznego (art. 65 ust. 1 pkt 4), wymagają tego względy obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, albo interes Rzeczypospolitej Polskiej (art. 65 ust. 1 pkt 5), Dokument podróży cudzoziemca nie spełnia jednego z następujących kryteriów: okres ważności upłynie nie wcześniej niż po 3 miesiącach od upływu okresu ważności wizy, o którą się ubiega; zawiera przynajmniej dwie wolne strony; został wydany w ciągu ostatnich 10 lat (art. 65 ust. 1 pkt 6) W postępowaniu w sprawie wydania wizy krajowej: cudzoziemiec złożył wniosek zawierający nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje, albo dołączył do niego dokumenty zawierające takie dane lub informacje, lub cudzoziemiec zeznał nieprawdę lub zataił prawdę albo podrobił lub przerobił dokument w celu użycia go jako autentycznego lub takiego dokumentu używał jako autentycznego (art. 65 ust. 1 pkt 7) cudzoziemiec nie uzasadnił celu lub warunków planowanego pobytu (art. 65 ust. 1 pkt 8), zachodzą uzasadnione wątpliwości co do zamiaru opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez cudzoziemca przed upływem terminu ważności wizy (art. 65 ust. 1 pkt 9), Wizę cofa się także na wniosek jej posiadacza (art. 90 Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach ).
Unieważnia się	Wizę krajową unieważnia się, jeżeli w chwili jej wydania zachodziły okoliczności uzasadniające odmowę jej wydania (Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, art. 91).
Organ odpowiedzialny	konsul, komendant oddziału Straży Granicznej lub komendant placówki Straży Granicznej.

 

Zezwolenie na pobyt stały	Sytuacja oraz podstawa prawna
Cofa się	Zezwolenie na pobyt stały cofa się cudzoziemcowi, jeżeli: wymagają tego względy obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego (art. 199 ust. 1 pkt 1), wymaga tego interes Rzeczypospolitej Polskiej (art. 199 ust. 1 pkt 2), w postępowaniu w sprawie udzielenia mu tego zezwolenia: złożył on wniosek o udzielenie zezwolenia zawierający nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje lub dołączył do niego dokumenty zawierające takie dane lub informacje, lub zeznał on nieprawdę lub zataił prawdę albo podrobił lub przerobił dokument w celu użycia go jako autentycznego lub takiego dokumentu używał jako autentycznego (art. 199 ust. 1 pkt 3) został skazany prawomocnym wyrokiem w Rzeczypospolitej Polskiej za przestępstwo umyślne na karę co najmniej 3 lat pozbawienia wolności (art. 199 ust. 1 pkt 4), opuścił terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 6 lat (art. 199 ust. 1 pkt 5). Uwaga! Jeżeli podstawą udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt stały był fakt pozostawania w związku małżeńskim z obywatelem polskim, zezwolenie można cofnąć, jeżeli cudzoziemiec rozwiódł się w ciągu 2 lat od dnia, w którym udzielono mu zezwolenia na pobyt stały (art. 199, Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach
Wygasa	Zezwolenie na pobyt stały wygasa z mocy prawa z dniem: udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE albo nabycia przez cudzoziemca obywatelstwa polskiego (art. 200, Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach)
Organ odpowiedzialny	wojewoda właściwy ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca, a w przypadku, gdy cudzoziemiec opuścił terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – wojewoda, który udzielił tego zezwolenia (art. 201 ust. 3, Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach)

 

Zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE	Sytuacja oraz podstawa prawna
Cofa się	Cudzoziemcowi cofa się zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE, jeżeli:  nabycie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE nastąpiło w sposób niezgodny z prawem (art. 215 ust. 1 pkt 1) stanowi on rzeczywiste i poważne zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego (art. 215 ust. 1 pkt 2) opuścił on terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 6 lat (art. 215 ust. 1 pkt 3)opuścił on terytorium Unii Europejskiej na okres następujących kolejno po sobie: 12 miesięcy lub 24 miesięcy, jeżeli posiadał zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji lub jest członkiem rodziny cudzoziemca, który takie zezwolenie posiadał (art. 215 ust. 1 pkt 4) uzyskał on na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE (art. 215 ust. 1 pkt 5) został on pozbawiony statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE zostało udzielone w związku z pobytem na tym terytorium na podstawie statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej (art. 215 ust. 1 pkt 6) (art. 215, Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach)
Wygasa	Zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE wygasa z mocy prawa z dniem nabycia obywatelstwa polskiego (art. 217, Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach)
Organ odpowiedzialny	wojewoda