Ciąża i opieka medyczna
Ciąża i poród zagranicą mogą się wydawać trudnym doświadczeniem. W związku z ciążą i przyjściem na świat potomka pojawia się przecież tyle nowych wyzwań, zarówno osobistych, jak też prawnych oraz medycznych. Z myślą o przyszłych mamach, które nie są obywatelkami Polski, ich partnerach oraz pociechach, publikujemy tekst, którego zadaniem jest przybliżenie najważniejszych zagadnień, z jakimi muszą się zmierzyć rodzice w Polsce. Przedstawiamy kwestie związane z opieką medyczną, rejestracją dziecka, jego statusem pobytowym oraz świadczeniami, przysługującymi rodzinie.
Warto wiedzieć, że od niemal trzech lat w Polsce oficjalnie obowiązują Standardy Opieki Okołoporodowej, zdefiniowane w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 20 września 2012 r. Określają one standardy prowadzenia ciąży oraz opieki nad noworodkiem. Warto do nich zajrzeć, by wiedzieć, co przysługuje kobiecie ciężarnej w Polsce, jakie są jej prawa, a także – jakim badaniom i procedurom powinna się poddać. Najważniejsze postanowienia wspomnianego rozporządzenia zostaną również przywołane w niniejszym artykule.
Pierwszą, wartą omówienia kwestią, są badania kontrolne w czasie ciąży. Regularne wizyty lekarskie i konsultacje z położną to konieczność, nawet jeśli ciąża przebiega bez komplikacji. Przyjmuje się, iż przez pierwszych siedem miesięcy kobieta powinna odbywać wizytę u lekarza prowadzącego ciążę raz w miesiącu. W ósmym i dziewiątym miesiącu – co dwa tygodnie.
Jak wybrać lekarza?
W Polsce ciążę prowadzi ginekolog położnik lub położna. Warto wiedzieć, że w przypadku prowadzenia ciąży nie obowiązuje rejonizacja, co oznacza, że ciężarna kobieta ma prawo sama wybrać szpital, w którym urodzi dziecko oraz lekarza, który będzie się nią opiekował w czasie ciąży. Specjalizację ginekologa położnika wybierają częściej mężczyźni niż kobiety. Jeśli ze względów osobistych lub kulturowych pacjentce zależy na tym, by ciążę prowadziła kobieta, należy to zaznaczyć podczas zakładania karty pacjenta.
Jak wybrać miejsce porodu?
Większość kobiet w Polsce rodzi w szpitalu, choć możliwy jest także poród w domu. Porody domowe stają się coraz bardziej popularne, ale lekarze stanowczo odradzają taki wybór, jeśli w ciąży pojawiły się najmniejsze nawet komplikacje. Ubezpieczenie w NFZ nie pokrywa kosztów porodu domowego, co oznacza, że przyszła mama, która się na niego decyduje, będzie musiała sama za niego zapłacić. Jeśli zaś chodzi o poród w szpitalu, ciężarna kobieta ma prawo sama wybrać placówkę, w której ma przyjść na świat jej dziecko. Po podjęciu decyzji w sprawie szpitala warto pojechać tam i porozmawiać z personelem, zrobić także badania KTG, rozejrzeć się. Kiedy przyszła mama przyjedzie do porodu, nie będzie to już dla niej zupełnie obce miejsce. Standard w poszczególnych szpitalach może się różnić. Warto więc udać się z wizytą do kilku placówek i zobaczyć, jak wyglądają sale porodowe. Jeśli w ciąży występują komplikacje, kobieta powinna rozważyć poród w szpitalu klinicznym, przygotowanym na jej przyjęcie. W przypadku przyszłych mam, które nie mówią dobrze po polsku i chciałyby porozumiewać się z lekarzami i położnymi w innym języku, należy sprawdzić, czy lekarze pracujący w danym szpitalu mają odpowiednie kompetencje językowe. W przypadku, gdy bariera językowa jest problemem, można przychodzić na wizyty z tłumaczem. Usługę bezpłatnego tłumaczenia podczas wizyt lekarskich oferuje m.in. warszawska organizacja pozarządowa Stowarzyszenie Interwencji Prawnej.
Jakie badania należy wykonać w ciąży?
Lista badań, na które kieruje się kobiety w kolejnych miesiącach ciąży, różni się w zależności od kraju. Poniżej zamieszczamy standardy obowiązujące w polskich ośrodkach zdrowia.
Do 10 tygodnia ciąży |
Wywiad i ogólne badanie ginekologiczne. W czasie wizyty lekarz powinien wydać skierowanie na następujące badania: grupa krwi i Rh, przeciwciała odpornościowe, badanie krwi, badanie ogólne moczu, badanie cytologiczne, badanie czystości pochwy, badanie stężenia glukozy we krwi na czczo, VDRL, badania krwi na obecność przeciwciał HIV i HCV, badanie w kierunku toksoplazmozy i różyczki. Wskazana jest także wizyta kontrolna u dentysty. |
11-14 tydzień ciąży |
Wizyta kontrolna. W tym okresie lekarz prowadzący powinien skierować kobietę na następujące badania: USG, badanie ogólne moczu. |
15-20 tydzień ciąży |
Wizyta kontrolna. W tym okresie kobieta powinna wykonać następujące badania: morfologia, badanie ogólne moczu, badanie czystości pochwy. |
21-26 tydzień ciąży |
Wizyta kontrolna, podczas której kobieta powinna otrzymać skierowanie do szkoły rodzenia. W tym okresie wykonuje się następujące badania: badanie stężenia glukozy we krwi, USG, badanie ogólne moczu, przeciwciała anty-Rh u kobiet z Rh (-). |
27-30 tydzień ciąży |
Wizyta kontrolna oraz następujące badania: morfologia krwi, badanie ogólne moczu, przeciwciała odpornościowe, USG. |
33-37 tydzień ciąży |
Wizyta kontrolna, skierowania na: morfologię krwi, badanie ogólne moczu, badanie czystości pochwy, antygen HBs, badanie w kierunku HIV, posiew z przedsionka pochwy i okolic odbytu na obecność paciorkowców B-hemolizujących. |
38-39 tydzień ciąży |
Wizyta kontrolna, badanie ogólne moczu, morfologia krwi. |
Po 40 tygodniu ciąży kobieta ciężarna powinna zgłaszać się do lekarza bądź położonej co 3 dni na badania KTG i USG.
W 41 tygodniu ciąży przyszłe mamy kierowane są do szpitala.
Zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych prawo do bezpłatnej opieki medycznej w czasie ciąży mają cudzoziemki posiadające miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które przebywają w Polsce w związku z nadaniem statusu uchodźcy lub w związku z przedstawieniem ochrony uzupełniającej im lub członkom ich rodzin. W pozostałych przypadkach cudzoziemki przebywające w Polsce muszą być ubezpieczone w NFZ.
Co gwarantują Standardy Opieki Okołoporodowej? Jakie są prawa przyszłych mam?
Przyszła mama ma prawo do:
- wyboru miejsca porodu;
- pełnej i wyczerpującej informacji na temat stanu zdrowia swojego i dziecka;
- poszanowania godności i intymności;
- indywidualnego Planu Porodu (więcej informacji na ten temat w podrozdziale Poród w Polsce);
- obecności bliskiej osoby w trakcie porodu. Może to być partner życiowy, ale także np. przyjaciółka, mama lub inna bliska osoba;
- aktywnego porodu;
- stosowania niefarmakologicznych środków łagodzenia bólu, jak np. ciepła woda, masaż;
- przyjmowania płynów w trakcie porodu;
- pierwszego kontaktu z dzieckiem tuż po porodzie na co najmniej dwie godziny;
- pomocy w karmieniu w pierwszych dniach po porodzie;
- co najmniej 4 wizyt położnej po powrocie do domu, zgodnie z indywidualnymi potrzebami matki i dziecka.