Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne w NFZ

Osoby nieobjęte obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym i niespełniające warunków do zgłoszenia do ubezpieczenia jako członkowie rodziny, mogą uzyskać status ubezpieczonego jedynie w drodze dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego.

Dotyczy to w szczególności osób pracujących na podstawie umowy o dzieło, wolontariuszy czy cudzoziemców, którzy nie znaleźli się w kręgu osób określonych przez art. 66 ustawy.

Jednak nie wszyscy cudzoziemcy mogą dobrowolnie ubezpieczyć się w NFZ. Prawa takiego, zgodnie z ustawą, nie mają:

• cudzoziemcy przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy w innym celu niż wykonywanie pracy,
• posiadacze zezwolenia na pobyt czasowy, udzielonego na podstawie art. 181 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach.

Umowa dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego w NFZ

Osoba zainteresowana dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym składa w oddziale wojewódzkim NFZ, właściwym dla swojego miejsca zamieszkania (dane kontaktowe oddziałów wojewódzkich NFZ):

• 2 wnioski o objęcie (wraz z członkami rodziny, którzy nie posiadają innego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego) dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym
• paszport

Przy składaniu wniosku cudzoziemiec zobowiązany będzie przedstawić odpowiednie dokumenty. Oprócz dokumentu tożsamości (paszportu) wymagane mogą być m.in.:

• dokument potwierdzający miejsce zamieszkania na terytorium RP, wiza w celu wykonywania pracy (w przypadku dzieci – dowolna wiza) ,
• zezwolenie na pobyt czasowy (Uwaga! posiadacze zezwolenia udzielonego na podstawie art. 181 ust. 1 nie mogą korzystać z dobrowolnego ubezpieczenia w ramach NFZ) ,
• zezwolenie na pobyt stały,
• zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE,
• zgoda na pobyt tolerowany,
• zgoda na pobyt ze względów humanitarnych,
• dokument potwierdzający status uchodźcy, nadany w Polsce,
• zaświadczenie z uczelni, potwierdzające odbywanie nauki,
• zaświadczenie o przynależności do zgromadzenia zakonnego,
• umowę zobowiązującą do odbycia stażu adaptacyjnego/przeszkolenia,
• zaświadczenie o odbywaniu kursu języka polskiego albo kursu przygotowawczego do podjęcia nauki w języku polskim.

W przypadku zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego członka rodziny należy dołączyć:

• dokument tożsamości małżonka
• dokument potwierdzający numer PESEL dziecka
• w przypadku dziecka powyżej 18 roku życia – dokument tożsamości i dokument potwierdzający naukę.

Z zastrzeżeniem wyjątków, dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne jest możliwe w przypadku, gdy osoba chcąca się ubezpieczyć ma miejsce zamieszkania na terytorium RP (art. 68 ust. 1 ustawy). Wyjątki od tej zasady zostały określone m.in. w art. 3 ust. 2 pkt 1-4 Ustawy zdrowotnej i są to np.:

• studenci i uczestnicy studiów doktoranckich, którzy studiują w Polsce, oraz absolwenci, którzy odbywają w Polsce obowiązkowy staż, nieposiadający obywatelstwa państwa członkowskiego UE lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (jeżeli nie są osobami legalnie zamieszkującymi na terytorium innego niż Polska państwa członkowskiego UE lub państwa członkowskiego EFTA);
• członkowie zakonów oraz alumni wyższych seminariów duchownych i teologicznych, postulanci, nowicjusze i junioryści zakonów i ich odpowiednicy, nieposiadający obywatelstwa państwa członkowskiego UE lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (i niebędący osobami legalnie zamieszkującymi na terytorium innego niż Polska państwa członkowskiego UE lub państwa członkowskiego EFTA), a przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy, zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt czasowy, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE, zgody na pobyt tolerowany lub posiadający status uchodźcy, nadany w RP, albo korzystający z ochrony czasowej na jej terytorium;
• osoby odbywające staż adaptacyjny;
• osoby odbywające kursy języka polskiego oraz kursy przygotowawcze do podjęcia nauki w języku polskim, o których mowa w przepisach o szkolnictwie wyższym, nieposiadające obywatelstwa państwa członkowskiego UE lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (i niebędące osobami legalnie zamieszkującymi na terytorium innego niż Polska państwa członkowskiego UE lub państwa członkowskiego EFTA).

Po przedstawieniu wniosku i dokumentów będzie podpisana umowa. Umowa zawierana jest na czas nieokreślony. Objęcie tym ubezpieczeniem następuje z dniem określonym w umowie.
Obowiązek wniesienia opłaty dodatkowej nie dotyczy cudzoziemców.

UWAGA!
W ciągu 7 dni od podpisania umowy z NFZ należy zgłosić się do oddziału lub inspektoratu ZUS w celu zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego.

Zgłoszenie to składane jest na formularzu ZUS ZZA (ZUS ZCNA – dla członków rodziny), z kodem tytułu ubezpieczenia 24 10 XX.
Ubezpieczony zobowiązany jest do samodzielnego opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne. Terminem odprowadzenia składki jest 15 dzień następnego miesiąca. Dlatego np. składkę za maj należy oprowadzić najpóźniej 15 czerwca. Jeżeli ostatni dzień terminu opłacenia składki przypada w sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy. Za każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu ubezpieczony ma obowiązek składać deklarację rozliczeniową ZUS DRA.

Zasadniczo podstawą wymiaru składki jest kwota deklarowanego miesięcznego dochodu, nie niższa jednak od kwoty odpowiadającej przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw z poprzedniego kwartału (czyli 4053,71 zł w II kwartale 2015 r.) – stosownie 9% od podstawy stanowi 364,83 zł.

Dla cudzoziemców – studentów i uczestników studiów doktoranckich, absolwentów, którzy odbywają w Polsce obowiązkowy staż, dla odbywających staż adaptacyjny, członków zakonów oraz dla odbywających kursy języka polskiego lub kursy przygotowawcze do podjęcia nauki w języku polskim – podstawą wymiaru składki jest kwota odpowiadająca wysokości świadczenia pielęgnacyjnego, przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych (w 2015 roku jest to 520 zł, a składka stanowi 9% od tej kwoty) – dokładna kwota składki ubezpieczeniowej stanowi wówczas 46,80 zł.

W przypadku osób dobrowolnie ubezpieczonych dowodem ubezpieczenia jest egzemplarz umowy wraz z dowodem opłacenia składki za ostatni miesiąc, zaś dla członków rodziny tej osoby – egzemplarz umowy, druk ZUS ZCNA (wymienieni są tam członkowie rodziny) oraz dowód opłacenia przez osobę ubezpieczoną składki za ostatni miesiąc.

Ubezpieczony może w każdej chwili rozwiązać umowę, składając pisemną rezygnację w oddziale Narodowego Funduszu Zdrowia, właściwym dla swego miejsca zamieszkania. Zobowiązany jest także powiadomić o tym ZUS poprzez wypełnienie formularza wyrejestrowania z ubezpieczeń (ZUS ZWUA). Umowa wygasa automatycznie w razie nieopłacenia należnych składek, albo w przypadku przejścia pod obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne.